Ο Ασώματος στο Κακό Βουνό
Σε απόσταση 1.30’ από την Κίττα, ανεβαίνοντας δρόμο δύσκολο, ψηλά στο Κακό Βουνό, πού λέγεται και Χελιδόνι, συναντά ο επισκέπτης ναό σταυροειδή, τρουλλαίο, τετράστυλο με προστώο, αφιερωμένο στον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Το πιο ενδιαφέρον από την τοιχοδομία του, είναι η κάλυψη του μεγάλου τρούλλου, η οποία διαρθρώνεται με χωνευτές λίθινες νευρώσεις, πού διαγράφουν σταυρό. Τόσο τις νευρώσεις όσο και το προστώο ο καθηγητής Ν. Γκιολές θεωρεί ως Γεωργιανή επίδραση, στη Γεωργία απαντούν από τον 6ο αι.
Ο ναός είναι χτισμένος με πλακόμορφες πέτρες και πηλό. Διαστάσεις έχει 7,16x6,23. Οι τρεις αψίδες είναι ημικυκλικές και ο τρούλλος οκταγωνικός. Σε κάθε του πλευρά πλην της ανατολικής, έχει ένα τυφλό παράθυρο με τύμπανο από πλάκα. Το Α είναι ανοικτό. Τα τόξα των τυφλών παραθύρων είναι γωνιώδη. Λείψανα οδοντωτής ταινίας υπάρχουν πάνω από το μονόλοβο παράθυρο του τύμπανου της Ν κεραίας. Από τους τοίχους δεν λείπουν χαράγματα.
Οι καμάρες της Α και Β κεραίας της εκκλησίας και το τεταρτοσφαίριο της μεσαίας αψίδας έχουν καταρρεύσει. Επίσης και το ΒΑ σφαιρικό τρίγωνο. Μισογκρεμισμένη είναι και η καμάρα της Δ κεραίας. Στο Β και Ν τύμπανο ανοίγεται από μια φωτιστική θυρίδα με λίθινα πλαίσια.
Ίχνη τοιχογραφιών σώζονται στο τύμπανο της Β κεραίας και στον ημικυλινδρικό τοίχο της κεντρικής αψίδας, σ' αυτήν λείψανα τεσσάρων μετωπικών Ιεραρχών.
Δυτικά συνάπτεται προς την εκκλησία καμαροσκέπαστο, μονόχωρο πρόπυλο, διαστ. 2,27x2,34, στενότερο από αυτήν. Ψηλά στη Δ πλευρά έχει τοξωτό παράθυρο και στη Β και Ν πλευρά από μία τοξωτή θύρα. Η θύρα επικοινωνίας με το ναό είναι χαμηλή, ορθογώνια. Την εκκλησία του Ασώματου χρονολογούν ο Μegaw μεταξύ του 900 και του 1000 και ο Α. Ορλάνδος από το β τέταρτο του 11ου αι. Θα έκλινα προς την χρονολόγηση του ναού από το πρώτο τέταρτο του 11ου αι., αν ληφθούν υπ' όψιν και τα αρχαϊκά στοιχεία του μνημείου.
Του Νικολάου Δρανδάκη, καθηγητή Πανεπιστημίου