Η Αρχαιότητα

 

 

H αρχαία ιστορία  της Μάνης συνδέθηκε αναπόσπαστα με την ιστορία του κράτους της Σπάρτης. Η χερσόνησος του Ταινάρου αποτέλεσε τμήμα του σπαρτιατικού κράτους και η γη της ήταν μοιρασμένη σε κλήρους, που είχαν διανεμηθεί στους Ομοίους, τους πολίτες δηλαδή της Σπάρτης που είχαν πλήρη πολιτικά δικαιώματα, και στους Περιοίκους, που κατοικούσαν στις γύρω από την Σπάρτη περιοχές.
Από το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου (404 π.Χ.) και έως τις αρχές του 2ου αιώνα π.Χ. δημιουργήθηκε σταδιακά στη Λακωνία μια νέα ιστορική πραγματικότητα. Το 195 π.Χ. οι πόλεις της χερσονήσου του Ταινάρου μαζί με τις πόλεις της ανατολικής χερσονήσου της Λακωνίας σχημάτισαν ένα νέο πολιτικό οργανισμό, ανεξάρτητο από την υπόλοιπη Λακωνία, με την ονομασία «Κοινόν των Λακεδαιμόνων». Από την εμφάνιση των Ρωμαίων στην Πελοπόννησο και έως το 146 π.Χ., την κηδεμονία του Κοινού είχαν οι Αχαιοί, ως σύμμαχοι των Ρωμαίων. Η κατά το έτος αυτό κατάλυση της Συμπολιτείας θεωρείται η αρχή της αυτονομίας του Κοινού, το οποίο το 21 π.Χ. αναδιοργανώθηκε και μετονομάστηκε σε «Κοινόν των Ελευθερολακώνων». Με αυτή του τη μορφή διατηρήθηκε έως τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες.
Εμπορικό και πολιτικό κέντρο του Κοινού των Ελευθερολακώνων υπήρξε το Γύθειο, που εξελίχθηκε σε κύριο λιμάνι της Λακωνίας και γνώρισε ημέρες ακμής, όπως μαρτυρούν τα πλούσια στολισμένα δημόσια και ιδιωτικά κτήρια των αυτοκρατορικών χρόνων που έχουν ανασκαφεί.

Σύμφωνα με τον Στράβωνα, Ρωμαίοι έμποροι είχαν εγκατασταθεί στο Γύθειο και εμπορεύονταν την πορφύρα και τα φημισμένα μάρμαρα των λατομείων της ευρύτερης περιοχής. Στις Κροκεές, ανατολικά του Δήμου Σμύνους, υπήρχαν λατομεία απ’ τα οποία εξήγαγαν τον κροκεάτη λίθο, ένα πρασινοπό μάρμαρο, του οποίου η φήμη για την αντοχή και την ομορφιά του διατηρούνταν ακόμη και την περίοδο που περιηγήθηκε στην περιοχή ο W. M. Leake (Leake, 1830, 1: 249).
Την περίοδο της ακμής του, όπως συμβαίνει και σήμερα άλλωστε, το Γύθειο, του οποίου ο πληθυσμός ανερχόταν σε πάνω από 20.000 κατοίκους, υδρευόταν από τον ποταμό Σμήνο. Ίχνη του αρχαίου δικτύου ύδρευσης του Γυθείου, όπως για παράδειγμα κανάλια, πελεκημένα σε βράχους αυλάκια και γεφύρια για τη διέλευση του δικτύου ύδρευσης πάνω από τους χειμάρους της περιοχής, εντοπίζονται σε διάφορα σημεία κατά μήκος του ποταμού Σμήνου, και στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Σμύνους.
Παρά τις περιστασιακές επιδρομές των πρώτων μετάχραστιανικών αιώνων, η ευρύτερη περιοχή της Λακωνίας συνέχισε να ακμάζει οικονομικά μέχρι περίπου τα τέλη του 4ου μ.Χ. αιώνα. Τότε ο καταστροφικός σεισμός του 375 μ.Χ. έπληξε ολόκληρη την περιοχή και οι οικισμοί της νότιας Λακωνικής παρήκμασαν ή αφανίστηκαν ολοσχερώς. Παράλληλα, οι βαρβαρικές επιδρομές πύκνωσαν και, έτσι, το τέλος της ρωμαϊκής περιόδου, του αρχαίου κόσμου κατά άλλους, χαρακτηρίστηκε από τη για λόγους ασφαλείας μετακίνηση των παραλιακών πληθυσμών προς τις ορεινές και δυσπρόσιτες περιοχές του Ταϋγέτου.

11/10/2011