Ακολουθώντας τον οδικό άξονα Αιγιών-Καστάνιας
Ο Σμήνος που είναι γνωστός και ως ποτάμι της Μπαρδούνιας (Μπαρδουνοπόταμο) ή ποτάμι της Αγίας Μαρίνας, αποτελεί ένα σημαντικό σύνολο πολλαπλού ενδιαφέροντος.
Στη διαδρομή που διανύεται ανάμεσα στα χωριά της δημοτικής ενότητας Σμύνους και μέχρι την πηγή του, στην περιοχή της Άρνας, φαίνεται το εντυπωσιακό φαράγγι του και τα παρόχθια υπολείμματα αρχαίων μνημείων που σχετίζονται με το αρχαίο δίκτυο ύδρευσης του Γυθείου (γεφύρια-κανάλια, σήραγγες-κανάλια, πελεκημένα στους βράχους νεραύλακα, τους σκαλισμένους στους βράχους Ηρακλείς, τη σπηλιά της Βασιλοπούλας κ.λ.π.), τα βυζαντινά πετρογέφυρα, τους παλαιούς νερόμυλους και τις νεροδεσιές, τα μυλαύλακα και την πηγή του.
Ακολουθώντας τον οδικό άξονα Αιγιών-Καστάνιας, πρώτο
στη σειρά είναι το Αρχοντικό, όπου
επισκέψιμη είναι η πηγή ύδρεύσης του και τα υπολείμματα του αρχαίου διώροφου
γεφυριού που χρησίμευε ως κανάλι διέλευσης πάνω από το χείμαρρο Κολοπανά, του
υδρευτικού δικτύου Γυθείου.
Μετά από διαδρομή πέντε χιλιομέτρων ξεπροβάλλει η Μέλισσα, έδρα της παλαιάς Επισκοπής Μαλιτσίνας με τις βρύσες της με τους καλαίσθητους κρουνούς και το δροσερό περιβάλλον. Ύστερα Μέλισσα από πεζοπορία 15-20 λεπτών βρίσκεται το μοναστήρι της Ηρωίτσας (Ροίτσας).
Κοντά στη Μέλισσα υπάρχει το γεφύρι της Στάρας, τα υπολείμματα αρχαίων μνημείων του Σμήνου και του Καπετάν Ζαχαριά τα χαλάσματα.
Δύο χιλιόμετρα μετά βρίσκονται τα Κόκκινα Λουριά, με την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου όπου υπάρχουν αγιογραφίες. Επίσης, κοντά βρίσκεται ο παλαιός οικισμός Γουλιάνικα, η πηγή της Ριτζιάβας, τα Πυργόσπιτα και ο Αγιώργης της Δεσφίνας.
Λίγα χιλιόμετρα μακριά βρίσκεται το παραδοσιακό χωριό του Άγιου Νικολάου, η έδρα του Δήμου. Στον Άγιο Νικόλαο κοντά βρίσκεται το Κάστρο και το γεφύρι, οι νερόμυλοι της Μπαρδούνιας (Σμύνους), το εξωκλήσι του Αγιώργη στον οικισμό της Παλαιάς Μπαρδούνιας (Σμήνους) και οι παιδικές κατασκηνώσεις.
Μετά από πέντε χιλιόμετρα βρίσκεται το Σελεγούδι που είναι κτισμένο κοντά στον παλαιό οικισμό της Σάρπυας. Κοντά στο Σελεγούδι είναι η πηγή του Σμήνου, η υδρο- ηλεκτρική μονάδα, το φαράγγι του ποταμού και η «πισίνα» το βυρό που δημιουργεί η νεροδεσιά του νερόμυλου.
Ανηφορίζοντας προς τον Ταΰγετο βρίσκεται το ορεινό και γραφικό χωριό Καστάνια, με τον πύργο του Καπετάν Παναγιώταρου, τις εκκλησίες του Σωτήρος και του Αϊ- Στρατηγου και τις αξιοπρόσεκτες βρύσες της.
Μετά την Καστάνια ξεπροβάλλει το μοναστήρι της Παναγίας της Γιάτρισσας και στη συνέχεια το δάσος της Βασιλικής.
Πηγές:
Το κείμενο είναι του Αριστείδη Γραφάκου που δημοσιεύθηκε στον Οδηγό Λακωνίας, «Εμπορικός, Επαγγελματικός Τουριστικός» εκδόσεις Εκδοτική Σπάρτης.
Φωτογραφίες: Βασίλειος Αντωναράκος